Het vuur van mijn ouders en grootouders: wat doe ik ermee?
Een paar weken geleden hoorde ik een mooie uitdrukking die ik nog niet kende, waarschijnlijk afkomstig van de componist Gustav Mahler (1860-1911): ’Tradition ist die Weitergabe des Feuers, nicht die Anbetung der Asche’.
Ik heb daar een tijdje op zitten kauwen. We staan allemaal in de tijd, ik ook. Ik ben getrouwd, heb kinderen en hoop binnenkort ons eerste kleinkind te verwelkomen. De uitspraak van Mahler zet me dan aan het denken. Wat geef ik door? Wat heb ik gedaan met datgene dat me geleerd en overgedragen is? Wat deed en doet het vuur van mijn ouders en grootouders, van allerlei schouders waarop ik sta, mij?
Een aantal van hun uitspraken, principes en daden herken ik als vuur dat ik van nieuwe brandstof voorzien doorgeef aan mijn nageslacht, mijn collega’s, ons dorp, de wereld in. Daarnaast is er ook vuur dat gebrand heeft, maar waar ik geen brandstof bij gedaan heb. En zelfs is er vuur dat ik geneigd ben te doven omdat ik denk dat dat beter is. Zo maken we allemaal keuzes. Zo vaak ben ik, zijn wij, ons niet bewust van het effect dat ons doen en laten heeft op onze medemensen en op de eeuwigheid.
Ook in de Bijbel zien we verschillende uitwerkingen van vuur. Vuur van de Geest dat loutert, reinigt en God lof brengt. En hels vuur dat vol dodelijk venijn van de tong afspat. Beide vormen van vuur kunnen met enthousiasme en aanstekelijkheid doorgegeven worden. Maar ze hebben totaal verschillende uitwerking. In de kern gaat het er om wie de Aansteker is, waar het vuur vandaan komt. Is het vuur dat leidt tot leven of tot dood?
Maar het kan ook zijn dat we as aan het aanbidden zijn. Het vuur is er al uit en ergens weet je dat ook wel, maar je gaat er toch mee door. Je verdedigt het te vuur en te zwaard. Maar het is aanbidden van as. As heeft iets wonderlijks in zich. Het is namelijk het definitieve einde van vuur. Voorbij. Geweest. Niet meer aan te blazen, niet meer aan te warmen. Zwart en somber. En het kan pijnlijk zijn om te erkennen dat iets dat je lang koesterde eigenlijk as is. Maar as is ook heel vruchtbaar. Zo kunnen tradities voorbijgaan, maar tegelijk aanleiding zijn voor nieuwe vurige tradities.